Een vernieuwd personeelsbeleid in post-coronatijden

De coronacrisis duwt de economie in een nooit geziene val. De arbeidsmarkt zal de komende jaren geregeerd worden door onzekerheid en onvoorspelbaarheid. Een hertekend hr-plan met nadruk op transparante communicatie en inspraak wordt onmisbaar voor een vooruitstrevend personeelsbeleid. 

“In de toekomst kijken is steeds koffiedik kijken“, zegt Hans De Witte, professor arbeidspsychologie aan KU Leuven. “De effecten op lange termijn kunnen we nu moeilijk inschatten. Veel zal afhangen van de duur van de crisis, en van de intensiteit ervan. Maar wat me vooral zorgen baart, is de groeiende onzekerheid. Banen dreigen verloren te gaan, en de werkeisen van zij die hun job kunnen behouden dreigen toe te nemen.

Dat lijkt op de situatie van een herstructurering: ineens dient de werking te worden aangepast, met veel onzekerheid voor werknemers tot gevolg. Onderzoek suggereert dat de manier waarop een organisatie omgaat met die onzekerheid van cruciaal belang is. Als werknemers goed geïnformeerd en betrokken worden bij beslissingen, ontstaat er een draagvlak dat toelaat om toekomstige problemen het hoofd te bieden.”

Vertrouwen in toekomstig personeelsbeleid

Werkgevers die dat proces op een niet-transparante manier voeren, dreigen littekens te slaan in het vertrouwen van hun personeel. “Houd hen op de hoogte van de plannen en laat hen meedenken over de oplossing van de problemen”, schetst De Witte. “Communicatie en participatie zijn twee kernbegrippen die ons toekomstig personeelsbeleid, in nog sterkere mate dan nu het geval is, zullen moeten bepalen. Het zal extra soepelheid en inlevingsvermogen van de werkgever vragen.”

“Communicatie en participatie zijn twee kernbegrippen die ons toekomstig personeelsbeleid zullen moeten bepalen.” Hans De Witte, KU Leuven

Eerlijke oplossingen voor coronacrisis

Een andere sleutelfactor is rechtvaardigheid, aldus De Witte. “Hebben de werknemers het gevoel dat er eerlijke criteria worden gebruikt bij het zoeken naar oplossingen, bijvoorbeeld bij beslissingen over afdankingen, of heeft het meer weg van vriendjespolitiek? Zijn de genomen beslissingen in verhouding tot het probleem? Ik neem het voorbeeld van Inbev dat ongeveer 10 jaar geleden de brouwerij van Hoegaarden wou sluiten en een 300-tal werknemers wou ontslaan terwijl ze nog steeds grote winsten maakten. In de perceptie van de werknemers én in de ogen van de Leuvense bevolking was het sluiten van die brouwerij een onrechtvaardig offer. Inbev heeft dat plan moeten afvoeren.”

Thuiswerken op termijn ingeburgerd?

Op lange termijn zal het coronavirus met alle zekerheid leiden tot een extra woelige arbeidsmarkt. Op korte termijn heeft zich reeds een andere evolutie ontrold: thuiswerken is plots ingeburgerd. Veel werknemers moeten het onmogelijke doen en hun werk en privé combineren aan dezelfde keukentafel. Maar wat na de crisis?  “Als we slechts tot mei in quarantaine moeten zitten, verwacht ik een snelle afbouw eerder dan een permanente doorbraak”, voorspelt De Witte. “Als de lockdown langer duurt, kan telewerken wél een blijver worden.”

Permanente personeelscontrole loslaten

Daarbij dienen we wel te leren uit wat fout liep. Beperkte contacten met collega’s en te weinig schotten tussen werk en familie kunnen problematisch zijn. Burn-outs liggen op de loer als werknemers vanuit schuldgevoel rechtstreeks van hun bed naar hun laptop vliegen. Werkgevers zullen het idee van permanente controle moeten opgeven en manieren moeten vinden om hun team niet in geïsoleerde eilandjes te laten uiteen vallen, bijvoorbeeld via dagelijkse online startvergaderingen met het hele team.

“Ik vermoed dat flexwerk, waarbij we heel gericht specifieke competenties inhuren, een boost zal krijgen.” Koen Dewettinck, Vlerick Business School

Voorlopige buffer

De kans is groot dat de coronacrisis een andere manier van ondernemen zal triggeren. Werkgevers merken misschien wel dat ze met minder mensen hetzelfde werk kunnen verzetten of dat het belang van tijdelijke werkkrachten toeneemt. “Tijdelijke werkloosheid is een voorlopige buffer, maar zodra die wegvalt, zal tewerkstelling zware klappen krijgen”, schetst Koen Dewettinck, professor in HRM aan Vlerick Business School.

“Ik vermoed dat flexwerk, waarbij we heel gericht specifieke competenties inhuren, een boost zal krijgen. Zelfstandige IT-profielen zijn nu al vertrouwd met dat systeem. Als ze bij het ene bedrijf niet aan de slag kunnen, zijn ze wel een match met het volgende bedrijf. Maar als flexwerk gepaard zou gaan met slechtere verloning, is er een probleem. De overheid zal hierin een sterke rol moeten spelen.”