“Ouder worden is een geschenk”

Ouder worden: voor de een is het een vloek, voor de ander een zegen. Aan de ene kant willen we graag zo lang mogelijk leven. Maar aan de andere kant vrezen we de onontkoombare achteruitgang. Hoe gaan we daar best mee om?

Iedereen wil oud worden, niemand wil oud zijn. Waar komt die gerontofobie, de angst om oud te worden, toch vandaan? “Mensen zijn niet zozeer bang om oud te worden. Maar wel om af te takelen, om een mindere kwaliteit van leven te hebben”, verklaart Daan Duppen, gerontoloog en doctor in de agogische wetenschappen aan de VUB. Het negatieve beeld van het kromgebogen oudje dat naar de zetel strompelt en de wereld ziet voorbijgaan aan het raam is verankerd in onze gedachten. Gelukkig heeft ouderdom de laatste decennia een positieve wending gekregen. Steeds meer vitale ouderen nemen actief aan het leven deel. Marketeers hebben dit nieuwe marktsegment ontdekt. We zien vijftigplussers nieuwe modecollecties presenteren of cosmeticaproducten aanprijzen.

De houding tegenover ouderdom is door de eeuwen heen veranderd en niet altijd in positieve zin. Toen de levensverwachting nog veel lager lag en een hoge leeftijd eerder uitzondering dan norm was, dwong een ouder persoon gezag en aanzien af. In de negentiende eeuw werd ouderdom als een ziekte beschouwd waarvoor een medische oplossing gezocht moest worden. Dit denkbeeld heeft zich in de twintigste eeuw verdergezet. In een maatschappij waar alles gericht is op economische groei en rendement moet je presteren. Anders word je een last. Oudere mensen passen niet meer echt in dit plaatje, ze zijn niet meer ‘nuttig’, krijgen minder waardering en hebben daarom een kleinere maatschappelijke rol.  

Deze stereotiepe beeldvorming van ouderen als mensen van een bepaalde leeftijd die ziek en zorgafhankelijk zijn, vind je ook terug in de media. “Er is een tekort aan realistische voorbeelden van ouderen in de maatschappij”, zegt Duppen. “Ouder worden wordt voornamelijk geassocieerd met een toenemende behoefte aan zorg, pensioenlast en hoge uitgaven in de sociale zekerheid. Die dominantie valt te begrijpen omdat slecht nieuws nu eenmaal meer nieuwswaarde heeft.”  

Hélène Van Herck, co-founder van Wifty, een onlineplatform voor, door en met vrouwen ouder dan vijftig, kan dit alleen maar bevestigen: “Door de weinig positieve rolmodellen was ouder worden een angstaanjagende gedachte. Gelukkig zien we daar een grote verandering in. Vroeger was je oud en out als je vijftig werd. Nu zien de meeste mensen hun midlife als een bevrijding, een nieuw begin.” Ouderen willen een kwaliteitsvol leven leiden, gezond, actief en participerend aan de samenleving. Reizen, vrijwilligerswerk, nieuwe hobby’s, het verenigingsleven. Het zijn maar enkele van de vele mogelijkheden om ‘jong en vitaal’ te blijven.

“Om van een mooie oude dag te kunnen genieten, is preventie belangrijk en wel op alle domeinen”, verklaart de gerontoloog. “Enkel fysiek preventief aan je gezondheid werken is onvoldoende. Lichamelijk actief blijven is goed voor de algemene gezondheid, maar actief ouder worden houdt ook in dat je op sociaal vlak investeert. Bouw een netwerk rond je heen van personen uit verschillende generaties.” 

“Vrienden en familie in je buurt met wie je zorgen en dromen kunt delen zijn goud waard”, voegt Van Herck eraan toe. “Eenzaamheid is een killer, zorg ervoor dat je genoeg sociale contacten hebt.” Een goed sociaal netwerk heeft dan weer een positieve invloed op het psychisch welzijn.  

Vechten tegen de oude dag is een strijd die je nooit kunt winnen. “Niet iedereen krijgt de kans om oud te worden. Het is een geschenk. Dankbaarheid is dan ook de beste kijk op ouder worden: dankbaar voor wat je allemaal hebt geleefd en beleefd, dankbaar voor alles wat nog moet komen”, zegt Van Herck. “Inderdaad”, besluit Duppen, “het beeld van het verouderingsproces is negatief. Maar je kunt zelf een groot verschil maken. Accepteer dat je ouder wordt, dat het niet altijd even fijn is. Maar weet dat veel van je geluk en zingeving in jouw handen ligt.”

De wijsheid komt met de jaren.