Wat deed de pandemie met onze economie?
Zijn we bijna door de pandemie heen? Of hebben we nog even te gaan? Dat is een vraag die al maanden op ieders lippen brandt. De besmettingscijfers gaan nog altijd als een jojo op en neer. Maar als we het puur economisch bekijken, lijkt het alsof we het ergste ondertussen achter ons gelaten hebben. Zowel de groeiprognoses als de werkloosheidsstatistieken en de beurskoersen staan in het groen. Al duiken ook donderwolken op.
1. Economische groei
We moeten er geen doekjes om winden: de economie draait als een tierelier. Nadat we met z’n allen maandenlang noodgedwongen de vinger op de knip moesten houden (omdat alles gesloten was) zijn consumenten weer volop aan het kopen geslagen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de enorme schaarste aan bepaalde componenten zoals chips. Al heeft de trage chipaanvoer ook nog wel andere redenen. Zoals de nog altijd verstoorde wereldwijde supplychain. Die enorme vraag naar goederen en diensten is zelfs een van de oorzaken (samen met een verminderd aanbod en de energieprijzen die door het dak gaan) dat het inflatiespook na jaren weer opduikt.
Ook de Europese Commissie en het Belgisch Planbureau bevestigen de goede vooruitzichten. De economen van de Commissie berekenden dat Europa al in het derde kwartaal van vorig jaar weer op hetzelfde economische niveau zat van voor de pandemie en dat alle indicatoren wijzen op expansie, in plaats van herstel. Ook voor 2022 en 2023 wordt de groei dus aangehouden, met 4,3 en 2,5 procent, zo is de verwachting van de EU. Al houden ze ook een slag om de arm. “Deze uitkomst is afhankelijk van hoe de pandemie zich ontwikkelt en van de snelheid waarmee de toelevering zich aanpast aan de snelle vraagontwikkeling na de heropening van de economie”, klinkt het. Het Planbureau houdt het voor ons land op een groei in 2022 met 3 procent.
2. Jobs, jobs, jobs
Economische hausse brengt in regel ook goede werkgelegenheidscijfers met zich mee en dat blijkt ook. Een belangrijke kanttekening daarbij is wel dat de werkgelegenheid ook voor corona al bijzonder hoog was. De pandemie heeft dus géén massale werkloosheid met zich meegebracht of zelfs maar de beruchte war for talent gesmoord. Wat Europa betreft, verwacht de EU dat de werkgelegenheid met 1 procent zal groeien dit jaar en 0,6 procent in 2023. Dat betekent dat er dit jaar meer mensen aan het werk zullen zijn dan voor de pandemie. En dat die trend zich in het jaar daarna gewoon zal doorzetten. Voor heel 2022 gaat de Europese Commissie uit van een werkloosheidsgraad van 7,5 procent en 7,3 procent, respectievelijk in 2022 en 2023.
België volgt die tendens. Het Planbureau noemt de groei van de werkgelegenheid in 2021 ‘robuust’. Maar ziet de stijging wel een beetje vertragen vanaf het laatste kwartaal. Pas in de tweede helft van 2022 zou er opnieuw een versnelling hoger geschakeld worden, zo is de prognose. Jaargemiddeld zou de werkgelegenheid daardoor sterker toenemen in 2021 (plus 59.600 personen) dan in 2022 (plus 13.200 personen). Het totale aantal werklozen zou daardoor in 2021 dalen met 25.700 mensen. Maar in 2022 opnieuw toenemen met 19.000.
3. Feest(je) op de beurs
Beleggers zullen de maanden februari en maart 2020 allicht niet snel vergeten. Toen duidelijk werd dat corona een serieus wereldwijd probleem was, kregen de beurskoersen een pandoering van jewelste. Tussen 1 februari en het dieptepunt medio maart, speelde de Brusselse BEL 20-index meer dan 33 procent van zijn waarde kwijt. De Amerikaanse Dow Jones deed het met -35 procent zelfs nog slechter.
Door onder meer het goede nieuws over vaccins, het legertje thuiswerkers dat nieuwe technologie moest kopen en streamingdiensten die een recordaantal abonnees konden optekenen, veerden de koersen echter al snel weer op. Wie op 15 maart 2020 een pakketje Pfizer-aandelen kocht, kon dat op 1 september 2021 van de hand doen met meer dan 50 procent winst. Wie op (het tot dan redelijk onbekende) Moderna gokte, kraakte helemaal de jackpot: plus 1730 procent. Ook andere aandelen stegen vlotjes in dezelfde periode: Apple deed er 159 procent bij, Tesla 571 procent en Amazon 95 procent.
Dat we bij bovenstaande voorbeelden de periode nadrukkelijk beperken tot 1 september heeft overigens wel een gegronde reden. Sinds het vierde kwartaal van vorig jaar lijkt het feest op de beurs stilaan ten einde te komen. De koersen liggen nog altijd een pak hoger dan vorig jaar. Maar hebben sindsdien wel al een correctie ondergaan, met dank aan de stijgende rente.
4. Niet alles is rozengeur en maneschijn
Uit wat we tot nog toe geschreven hebben, zou je bijna kunnen concluderen dat corona niets minder dan een zegen is geweest voor onze economie. Daar moeten we enkele stevige nuanceringen bij maken. Want de pandemie heeft onze schatkist (ons allemaal dus eigenlijk) ook een bom duiten gekost. Tussen maart 2020 en juli 2021 gaf de federale overheid bijna 6 miljard euro uit aan tijdelijke werkloosheid. Het overbruggingsrecht, een soort werkloosheidsuitkering voor zelfstandigen, was tot eind juni 2021 goed voor ruim 5 miljard euro. In het kader van het Vlaamse ‘beschermingsmechanisme’ voor bedrijven die moesten sluiten of omzetverlies hadden, werd meer dan 2,5 miljard euro uitgekeerd. Die maatregelen lijken wel hun effect gehad te hebben: in 2020 waren er 7900 faillissementen, het laagste aantal sinds 2007. Al waarschuwt het onderzoeksbureau Graydon wel dat heel wat ondernemingen enkel maar konden overleven door hen aan het kunstmatige geldinfuus te leggen en dat het voor hen vaak uitstel van executie was.
Die miljardendans heeft zijn sporen nagelaten. Het totale begrotingstekort van alle Belgische overheden tikt in 2022 af op 21,3 miljard euro, becijferde het Monitoringcomité, of 4,14 procent van het bbp. Veel beterschap moeten we in de komende jaren overigens niet verwachten. Door de vergrijzing en onze zeer bescheiden werkzaamheidsgraad zal het Belgische structurele deficit tegen 2024 het grootste van Europa zijn, zo berekende het IMF.