Vier risico’s voor bedrijven in 2023
De wereld is gecompliceerder geworden, zegt Simon Ashby, professor aan de Vlerick Business School met een doctoraat in corporate riskmanagement. “Dat maakt dat ondernemingen en beleidsmakers meer moeten focussen op de risico’s. Het ontbreekt ons daarvoor nog aan de nodige skills in de bestuurskamers daarvoor”, waarschuwt de gerenommeerde academicus. Samen overlopen we de vier voornaamste bedreigingen.
Technologisch risico: Cybersecurity
Wereldwijd maken ondernemers zich de meeste zorgen over het gevaar van cyberincidenten zoals IT-verstoring, ransomware-aanvallen of datalekken. Dat blijkt uit de jaarlijkse Risk Barometer van verzekeraar Allianz. Cyberincidenten staan voor het tweede jaar op rij wereldwijd op de eerste plaats als belangrijkste risico. “En met de oorlog in Oekraïne is het risico op cyberincidenten toegenomen”, zegt Simon Ashby. “Dat kan zorgen voor enorme disrupties op financieel vlak of overheden raken. Zo kreeg Italië eind vorig jaar af te rekenen met ransomware.”
Een datalek is de meest gevreesde vorm van cyberbedreiging voor ondernemingen. Uit rapporten blijkt dat de gemiddelde kost van dergelijke incidenten in 2022 een recordhoogte van 4,35 miljoen dollar bereikte en naar verwachting in 2023 de 5 miljoen dollar zal overschrijden. Ransomware-aanvallen en het falen van digitale toeleveringsketens of platforms voor clouddiensten vervolledigen de top drie.
“Alles is met elkaar verbonden en onze afhankelijkheid van IT maakt dat de gevolgen globaal kunnen zijn”, zegt Ashby. Ernstige bedrijfsonderbrekingen kunnen het gevolg zijn van een breed scala aan cybergerelateerde triggers, zoals kwaadaardige aanvallen door criminelen of hackers gesteund door een nationale staat, menselijke fouten of technische storingen. “We moeten ons daar bewust van zijn en ons vooral wapenen tegen die toegenomen kwetsbaarheid.” Een gevolg van het feit dat meer grote bedrijven in cyberbeveiliging investeren, is dat kleine en middelgrote bedrijven steeds vaker het doelwit worden.
Operationeel risico: Klimaatverandering
De gestegen aandacht voor klimaatverandering maakt dat ook bedrijven steeds meer rekening houden met – en rekenschap afleggen voor – hun klimaatplannen. Maar dat maakt nog niet dat er ruimte is voor zelfgenoegzaamheid. Orkaan Ian in de VS, grootschalige overstromingen in Zuidoost-Azië en Australië, winterstormen in Europa en de VS, ernstige hittegolven en droogte over de hele wereld en recordhagelstormen in Frankrijk hebben allemaal bijgedragen tot meer dan 100 miljard dollar aan verzekerde verliezen in 2022.
“Natuurlijk is extreem weer erg geografisch gebonden”, zegt Simon Ashby. Maar – om maar één voorbeeld te geven – Amsterdam ligt onder het niveau van de zeespiegel. De gevolgen kunnen erg disruptief zijn. Die risico’s beheersen betekent het ontwikkelen van een speciale beheerstrategie en het opstellen van noodplannen voor klimaatgerelateerde gebeurtenissen.”
Ashby verwijst naar het acroniem VUCA, bedacht in 1987 en gebaseerd op de leiderschapstheorieën van de Amerikaanse professoren Warren Bennis en Burt Nanus. “VUCA staat – vertaald in het Nederlands – voor de volatiliteit, onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit van algemene omstandigheden en situaties. Bij modern risicomanagement kijken bedrijven liever niet te veel naar specifieke scenario’s, maar focussen ze beter op de gevolgen die hun belangrijkste processen in gevaar brengen.”
Compliance risico: Energie
De Allianz Risk Barometer verschijnt al voor de twaalfde keer en nooit eerder stond het ‘energie-risico’ in de top tien. Nu is het doorgestegen naar de vierde plaats. “Energieverbruik en -afhankelijkheid verschilt natuurlijk erg per bedrijf, maar voor veel sectoren zijn een tekort aan energie en de hoge prijzen gigantische problemen”, analyseert Simon Ashby. Door de torenhoge energiekosten zijn sommige energie-intensieve industrieën gedwongen energie efficiënter te gebruiken, hun productie naar alternatieve locaties te verplaatsen of zelfs tijdelijke sluitingen te overwegen.
De daaruit voortvloeiende tekorten dreigen een verstoring van de voorziening te veroorzaken in een aantal kritieke sectoren in Europa, waaronder voeding, landbouw, chemie, geneesmiddelen, bouw en industrie. Uit de resultaten blijkt dat bedrijven in Europa, dat sterk afhankelijk is van Russisch gas, zich veel meer zorgen maken over de gevolgen van de crisis dan elders in de wereld, gezien de daaruit voortvloeiende schok voor inkomsten en winstgevendheid. Ashby: “Het maakt dat overheden vandaag opnieuw kernenergie omarmen en in elk geval bezig zijn met de lange termijn. Ondernemingen moeten het risico onderkennen en zorgen dat ze zelfvoorzienender zijn in hun energie. Inzetten op alternatieven zoals duurzame en groene energie is daarbij vanzelfsprekend.”
Financieel risico: Macro-economie
Eerst kwam de coronapandemie, toen de oorlog in Oekraïne. Afgezien van de menselijke tragedie ziet het ernaar uit dat de volatiliteit van de economische en financiële markten die deze ingrijpende gebeurtenissen hebben veroorzaakt, in 2023 zal aanhouden. “De hoge inflatie en de inspanningen van de centrale banken om die te beteugelen, hebben er samen met de energiecrisis toe geleid dat de economie erg kwetsbaar is. De gevaren voor een recessie zijn reëel”, aldus Simon Ashby.
In het rapport van Allianz wordt dit ook opgemerkt. De drie grote economische gebieden – de VS, China en Europa – bevinden zich tegelijkertijd in een crisis, zij het om verschillende redenen. “En denk nog een stapje verder: wat als China het nodig zou vinden om Taiwan binnen te vallen? De impact daarvan zou enorm zijn en nog zwaarder doorwegen op macro-economisch vlak dan de huidige Russische inval in Oekraïne”, waarschuwt Ashby. “De gevolgen van de sancties en de impact op de wereldwijde handel en supplychain zouden gigantisch zijn.” Een strategie van minder afhankelijkheid van de globalisatie en bijgevolg dichter bij huis produceren is een mogelijk alternatief. “Tegen externe risico’s kun je je niet beschermen, maar je kunt je wel wapenen tegen je eigen kwetsbaarheid.”