Mentale gezondheid: Welzijn, of niet zijn
Welzijn op de werkvloer was nooit groter dan vandaag. Het thema krijgt steeds meer aandacht, maar tegelijk neemt de uitval door klachten als depressie en burn-out gigantische proporties aan. Winnen we de strijd? ‘Het klinkt verrassend, maar eigenlijk doen we het goed.’
Corona heeft ons doen nadenken. Zo was dat verrekte virus toch nog ergens goed voor. Die abrupte crisis zorgde even voor een copernicaanse omwenteling van ons leven en werk. Ze wierp vragen op, waarover grondig werd nagedacht en gedebatteerd. Hoe organiseren we onze professionele en persoonlijke levens? Doen we het goed? Wat moet beter? Dergelijke vragen werden de voorgaande jaren sowieso al vaker gesteld. Tijdens de pandemie werden er uitroeptekens achter gezet. Maar hoewel de aandacht toeneemt, is de situatie in de praktijk verre van perfect. Welzijn op het werk hebben we nog niet onder de knie. Steeds meer mensen vallen uit met klachten als depressie of burn-out. De recentste cijfers spreken boekdelen. Eind 2021 telde ons land 117.452 mensen die al minstens een jaar arbeidsongeschikt waren door burn-out of depressie. Dat is goed voor zo’n kwart van alle langdurig zieken in ons land. Ter vergelijking: in 2016 stond die teller nog op 80.252.
Mentaliteitswijziging
Cijfers die niet bepaald aanzetten tot een vreugdedans, toch horen we niet te wanhopen. “Het klinkt misschien verrassend, maar eigenlijk doen we het goed”, zegt Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven en CEO van externe preventiedienst Idewe. “Tussen de 70 en 85 procent van de Belgische werknemers omschrijft zichzelf als tevreden op de werkvloer. Dat vind ik een spectaculair cijfer. Door corona beseffen we meer dat werk en collega’s belangrijk zijn voor onze gezondheid. Mede door de krappe arbeidsmarkt zien werkgevers meer in dat ze zorg moeten dragen voor hun medewerkers. Dat zijn erg belangrijke, recente mentaliteitswijzigingen.”
Een mentaliteitswijziging is een prima zaak, al is er natuurlijk nog veel werk aan de winkel. We zetten even een stapje terug. Welke elementen spelen een positieve rol voor je mentaal welzijn op het werk? Een leuke job aan prima financiële en extralegale voorwaarden is een eerste logisch pluspunt. Kun je je identificeren met de waarden van je werk(gever)? Kun je je er persoonlijk ontwikkelen? Heb je een fijn contact met leidinggevenden, collega’s en klanten? Dat zijn weer drie vinkjes erbij. Een andere belangrijke factor is de ervaren stress. Dat is hoe de optelsom van alle overspanning aankomt, thuis én op het werk. Vlijmscherpe deadlines en ellenlange vergaderingen kunnen stress veroorzaken, een huilbaby en aanslepende verbouwingen evenzeer. Als dat rugzakje te zwaar begint te wegen, vergroot je kans op uitvallen.
De wildgroei aan vergaderingen is een probleem. Dat weten we allemaal al jaren, maar toch verandert er niets.
Samenwerken
Over bovenstaande bestaat geen discussie. Maar hoe zet je al die elementen in de praktijk op punt? Helaas bestaat er geen eenvoudige oplossing. Mocht het simpel zijn, dan was het al opgelost. Samenwerken blijkt hier het sleutelwoord. “Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid, zowel van de werkgevers als van de werknemers”, zegt arbeidspsycholoog Tom Dijckmans. “De werkdruk en -intensiteit stijgen al jaren. Dat moet worden aangepakt, net als de wildgroei aan vergaderingen. We weten allemaal al jaren dat dat een probleem is. Toch verandert er niets. En ook werknemers hebben hun rol te spelen. Mensen weten goed genoeg dat stresssignalen een probleem kunnen zijn. Maar die symptomen bij zichzelf herkennen? Dan zie ik wel wat weerstand, of dat mensen dat voor zichzelf minimaliseren. Zo wacht men te lang, waardoor het risico op uitvallen vergroot.”
Werkgevers en -nemers moeten dus een samenwerkingsverband sluiten om het collectief welzijn te verhogen. Al vergeten we dan misschien nog één belangrijke speler: de klant. “Jobs waarbij je veel contact hebt met andere mensen, geven een hoger risico op stress”, zegt Lode Godderis. “Tegenwoordig moet alles erg snel gaan. Lukt dat niet? Dan gaan we heel snel ons ongenoegen uiten bij wie tegenover ons staat. Wie dat doet als klant, heeft ook een impact op hoe de ander zich voelt. Daar moeten we rekening mee beginnen houden. Anders komt er nooit een einde aan die ratrace.”