Aantekeningen op het duurzame mobiliteit
De examens zijn achter de rug, de rapporten geschreven. Als Vlaanderen present had getekend op de deliberaties rond duurzame mobiliteit en logistiek, was de openingsvraag wellicht geweest: ‘En, wat denk je er nu eigenlijk zelf van?’
Per kilometer die we met de wagen afleggen in dit land, stoten we ieder jaar wat minder CO2 uit. Spoiler: het aantal kilometers op de teller van onze personenwagens en vrachtvoertuigen blijft stijgen, sneller dan we kunnen compenseren. De Vlaamse Milieumaatschappij berekende dat we allemaal negen gezonde levensmaanden verliezen aan de luchtvervuiling.
En nu voor echt?
Stikstofoxiden uit de mobiliteit veroorzaken in Vlaanderen jaarlijks tot 3.600 vroegtijdige sterfgevallen. “Niet meteen reden tot feest, maar voor ons komt het erop aan te bewijzen dat er iets aan te doen valt”, stelt Laurien Spruyt, beleidsmedewerker mobiliteit en klimaat van Bond Beter Leefmilieu. “Ons land kan de klimaatsdoelstellingen waarvoor het zich heeft geëngageerd wel degelijk halen, als het zijn inspanningen om een gezonde mobiliteit te stimuleren nu tenminste écht gaat menen.”
Onderbenutte mogelijkheden
Transport is met 35 procent van de emissies de grootste uitstoter in de zogenaamde niet-ETS (Europese Emissiehandelssysteem, nvdr.) sectoren, legt Spruyt verder uit. “Dat zijn de sectoren – waaronder ook landbouw, gebouwen en afval – die niet Europees, wel door de lidstaten zelf geregeld worden. De huidige Vlaamse maatregelen zorgen voor wat efficiëntiewinst, maar onvoldoende om de omslag te maken. De mogelijkheden van openbaar vervoer, gedeeld vervoer, fietsen en verkeersfiscaliteit blijven onderbenut. Minder dan 5 procent van ons wagenpark is elektrisch. Een wel erg laag percentage als je het vergelijkt met landen als Nederland of de Scandinavische regio.”
Dan maar elektrisch?
Verhalen over elektrische wagens die vervuilender zouden zijn dan voertuigen op diesel of benzine, kloppen volgens Bond Beter Leefmilieu niet. “Dat soort van nieuwe waarheden gaat meestal uit van verkeerde voorafnames. Wijzelf baseren ons op een groot aantal expertstudies die aantonen dat je 65 procent minder CO2 uitstoot als je voor een elektrische wagen kiest. Zelfs met de huidige elektriciteitsmix in België, waarin nog fossiele brandstoffen zitten.” En jawel, de bezorgdheid over de productie van elektrische batterijen is terecht. “Maar ter vergelijking: het is niet omdat bepaalde kledingmerken onder bedenkelijke omstandigheden worden geproduceerd, dat je plots geen kleren meer moet kopen. Eerst en vooral moeten we de keten verduurzamen.”
We boeken efficiëntiewinst, maar onvoldoende om echt de omslag te maken.
— Laurien Spruyt, Bond Beter Leefmilieu
De echte vragen
Ook Tom Van Woensel, professor goederentransport en logistiek bij Antwerp Management School, spint weinig garen bij het debat tussen believers en non-believers. “Vaak krijg je een discussie over getallen in plaats van over de inhoud. Terwijl de echte vragen zouden moeten zijn: hoe krijgen we een wagenpark dat minder druk legt op het leefmilieu? Hoe organiseren we onze logistieke bewegingen? Hoe consolideren we de stromen van goederen en mensen? Als ik kijk naar bedrijven en hun processen, dan zie ik daarin nog enorm vaak inefficiënties.” We vervoeren vandaag nog heel veel lege ruimte. Dat kost de burger geld, want voor lucht krijgt niemand betaald. “Bovendien creëren we onnodig veel druk op ons stedelijk organisme. Met de vele intelligente planningstools die op de markt zijn, zou het anders moeten kunnen. Maar supply chain is de facto een mensensport. Het zijn nog altijd de mensen die het moeten doen.”
Vervoer anders inplannen
“Ik kan de ochtend- en avondfile perfect oplossen door het vrachtvervoer op een andere manier in te plannen”, poneert de logistieke expert. “Dat is een stoute uitspraak, jazeker. Maar ik zie hoe het nu al voor een deel gebeurt in de haven van Antwerpen. Vrachtvervoer krijgt er toegang tot de site binnen ruimere werktijden, ook ‘s nachts. Fluistervrachtwagens rijden deels hybride. In Nederland raken nachtleveringen al meer en meer ingeburgerd. Chauffeurs blijven overdag buiten de stad.”
In China gebeurt de last mile distributie van pakketjes intussen bijna helemaal met elektrische scooters, haalt Van Woensel verder nog aan. “Die evolutie zet zich daar heel vanzelfsprekend door. Wist je dat 98 procent van de elektrische bussen wereldwijd in China rondrijdt? Met dank aan de luchtpollutie. Soms is een klein beetje pijn lijden blijkbaar niet voldoende om echt in actie te schieten.”