circulaire economie
Business

De pandemie als keerpunt naar een circulaire economie

Een crisis legt heel vaak pijnpunten van een syteem bloot, maar spoort ook aan tot creatieve oplossingen. Het coronavirus heeft duidelijk een impact gehad op de digitalisering van de samenleving. Wordt het ook de katalysator voor duurzaam ondernemen?

Een crisis legt heel vaak pijnpunten van een systeem bloot, maar spoort ook aan tot creatieve oplossingen. Het coronavirus heeft duidelijk een impact gehad op de digitalisering van de samenleving. Wordt het ook de katalysator voor duurzaam ondernemen?

COVID-19 heeft de economie lange tijd stilgelegd. Door het plotse en belangrijke verlies van inkomen, botsen vele bedrijven op hun limieten en beseffen ze dat duurzame veranderingen nodig zijn om op lange termijn te overleven. “Er is duidelijk een draagvlak om nieuwe initiatieven te lanceren”, zegt Didier Pierre, voorzitter van de PMC-Holding en winnaar van de ‘Etion Leadership Award 2020’ die hij kreeg voor zijn inspirerende visie op circulariteit. “Alleen ontbreekt het nog aan politieke moed om die initiatieven op het terrein te realiseren.” 

Rol van de overheid

Dit is geen vraag naar meer wetten. Wel naar een ander speelveld en een consensus op Belgisch en Europees niveau. Ook Aarnout Ecker, Attaché bij het competentiecentrum Sustainability & Circulaire Economie van het VBO, benadrukt de rol van de overheid. “Het beleid moet de barrières opheffen die het circulaire ondernemen verhinderen.” Dit is het ideale moment om ondernemingen te steunen die zich inzetten voor milieu en inclusiviteit. De pandemie heeft ons ook het belang van localiteit doen inzien. Think global, act local. Ook hier kunnen regeringen een rol spelen via tegemoetkomingen van locale productie en opwaardering van ambachten en handenarbeid.

De aandacht voor duurzaamheid is zeker aanwezig, maar de weg naar een circulaire economie is nog lang. “We moeten de economische begrippen herdefiniëren”, zegt Didier Pierre. “Winst staat niet gelijk aan puur financieel rendement. De sociale balans en de maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten mee verrekend worden.” 

De overheid moet de barrières opheffen die het circulaire ondernemen verhinderen.

— Aarnout Ecker, VBO

Op alle niveaus

“De circulaire reflex moet op alle niveaus doordringen”, voegt Ecker daaraan toe. Systeemdenken wordt de nieuwe way of life. Het ontwerp van een product ligt niet meer uitsluitend bij de designer. Andere partijen moeten van in het begin meedenken over de impact van het product. De boekhouder kan input geven over de prijs van de grondstoffen, de salesmanager over de verkoopsargumenten. Door cocreatie en transparantie ontstaat toegevoegde waarde. 

Meer dan recyclage

Lange tijd lag de focus bij circulaire economie vooral op recyclage. Maar circulariteit is meer dan dat. Afvalstoffen recycleren tot moedergrondstof voor fabricage van een nieuw product is zeer energie-intensief en eerder de laatste fase van het hele proces. Een degelijk onderhoud van je product om de levensduurte te verlengen is een eerste stap. Verder kan een product heringezet worden, hergebruikt en tenslotte herbewerkt, waarbij er geen link meer bestaat tussen het oude en het nieuwe product. Pas daarna is het tijd voor recyclage. “Het doel is om met zo weinig mogelijk materialen via maximaal hergebruik de functionele waarde van de grondstoffen op een zo hoog mogelijk niveau te houden”, bevestigt Aarnout Ecker. “Reststroom van het ene bedrijf kan bijvoorbeeld grondstof worden voor een ander.” Denken we maar aan de drie R’en: Re-duction, Re-use en Re-cycle.

De deeleconomie is ook van belang in de omschakeling van lineaire naar circulaire economie: we gaan van bezit naar gebruik van goederen. Vooral de transportsector en bedrijven uit de elektronica-, kleding- en meubelindustrie hebben nieuwe businessmodellen gecreëerd: ‘X’aas, ‘iets’-as-a-service. We delen een auto, huren feestkleding of gebruiken een babystoel voor enkele jaren. “Toch moeten we alert blijven’, waarschuwt Didier Pierre. “Het leenmodel is geen garantie voor circulariteit. Ook mogen de grondstoffen niet in handen komen van enkele grote fabrikanten, iedereen heeft er recht op.”

Klaarmaken voor transitie

Het is een grote uitdaging voor ondernemingen om hun medewerkers mee te krijgen in het circulaire gebeuren. Bedrijven en sectorfederaties organiseerden al voor de coronacrisis opleidingen om ondernemers klaar te stomen voor deze transitie. Beleid, sectoren, bedrijven, onderwijs en burgers, iedereen moet meewerken. Eén ding staat vast: de geitenwollensokkensfeer van de circulaire economie behoort definitief tot
het verleden.

24.02.2021
door Marleen Walravens

Ontdek meer

Vorig artikel
Volgend artikel