zelfreflectie
MVO

Arnoud Raskin: Zelfreflectie kan de wereld redden

Eind jaren negentig werkte ik enkele jaren met kwetsbare jongeren op de stoepen van verschillende Latijns-Amerikaanse grootsteden. Ik werd er geconfronteerd met het fenomeen van jongerenbendes. Subcultuur op straat die in sommige gevallen uitgroeit tot georganiseerde misdaadorganisaties met duizenden leden.

Belongingness

Na die jaren ging ik me verdiepen in het ontstaan van deze groepen die buiten, en meestal in conflict met, de reguliere samenleving staan. Een van de belangrijkste psychologische concepten waarop ik stootte was ‘belongingness’. Dat is de menselijke emotionele behoefte om een geaccepteerd lid te zijn van een groep zoals een familie, vriendenkring, collega’s of religie. De nood om ergens tot te behoren wordt bij veel straatkinderen niet ingevuld. Ze komen meestal uit een realiteit van (kans)armoede en worden door het eigen gezin, school, politie of overheid gezien als een last.

Het gebrek aan belongingness hakt in op de sociale identiteit en het gevoel van eigenwaarde. Dit leidt vaak tot ongelukkig zijn en disfunctioneel gedrag. De bende is dan de context waarin deze jongeren wel aansluiting ervaren bij een bredere groep. Waar ze elkaar vinden om samen een identiteit op te bouwen. Deze identiteit werd in de eerste plaats gevoed door hun frustratie als gevolg van uitsluiting.

Als we onze eigen imperfecties en onzekerheden niet erkennen en aanvaarden, worden we aangezet tot het maken van eigen waarheden.

Omarmen van eigen kwetsbaarheid

De dynamiek die ik tegenkwam bij de bendes herken ik op verschillende niveaus in andere vormen van samenleven. Of het nu gaat over landen, steden, wijken, organisaties of teams. Individuen die zich geen geaccepteerd deel voelen van het grotere geheel, vormen groepen die op zoek gaan naar erkenning en kansen. Jammer genoeg leidt dit in de meeste gevallen tot conflict. De oplossing ligt deels in een diepere connectie met mekaar. En hiervoor moeten we ook aan de slag met onszelf en zelfreflectie. Het start bij het omarmen van de eigen kwetsbaarheid. Want de angst om zelf gedisconnecteerd te raken vertaalt zich in het zich bedreigd voelen door anderen.

We moeten onze eigen imperfecties en onzekerheden erkennen en aanvaarden. Als we dit niet doen, zet de onzekerheid ons aan tot het maken van eigen waarheden. En in dat geval vervalt conversatie en discours in het polariserende ‘Ik ben juist en jij bent fout, punt uit.’ We gebruiken beschuldiging als een strategie om ons te ontladen van eigen ongemakken.

Zonder de moed om in de spiegel te kijken, meer mededogen voor mekaar en meer empathische connectie staat onze duurzame toekomst op het spel. Boven debat over quota en policy’s pleit ik vooral voor meer zelfreflectie over de eigen rol en verantwoordelijkheid bij inclusie. Hiervoor kijk ik naar onze politieke leiders, sociale partners en media. Maar bovenal ben ik me ervan bewust dat het start bij mezelf.

24.02.2021
door Fokus Online

Ontdek meer

Vorig artikel
Volgend artikel