Hoe de crisis haar sporen achterlaat in de bedrijfswereld
Tijdens deze lange pandemieperiode zijn ondernemingen door één gigantisch ‘changeproject’ gegaan. Hoe heeft de crisis haar invloed gehad op cybersecurity, op digitale connectiviteit en op e-commerce? Zitten de Belgische bedrijfsleiders op het juiste spoor? En welke evoluties zullen we te zien krijgen wanneer COVID-19 niet meer dan een vage herinnering is?
Eddy Willems
Security evangelist, G Data
Cybersecurity
Wat heeft de crisis ons geleerd over digitalisering, specifiek binnen jouw veld?
Phishing maakt nog steeds zo’n 80 procent van alle besmettingen met malware uit. Het feit dat we nu allemaal thuiswerken heeft dat cijfer zeker niet doen dalen, integendeel. Ook als we thuiswerken laten we ons graag afleiden door verdachte links en schimmige websites. Bovendien moesten veel bedrijven improviseren wat betreft security en thuiswerken. Velen waren totaal niet voorbereid. We zien ook dat klassieke, technische beveiligingen alleen niet meer volstaan. Natuurlijk moet je nog een firewall hebben, maar als mensen blijven klikken op verdachte links halen die eigenlijk niet zo veel meer uit. Educatie en sensibilisering zijn net zo belangrijk geworden.
Beseffen Belgische ondernemingen/bedrijfsleiders het belang hiervan?
Het besef is er ondertussen wel gekomen, denk ik. De media spelen daar een grote rol in; op televisie, radio en in kranten wordt tegenwoordig regelmatig gehamerd op het belang van cyberveiligheid. Maar dat het besef er is wil niet zeggen dat alles in orde is. Zeker kmo’s beschouwen IT-beveiliging nog te vaak als een pure kostenpost. Het probleem is dat security pas ‘opbrengt’ als het eigenlijk al te laat is, na een aanval. Veel bedrijven gaan ervan uit dat eens ze een security-oplossing hebben geïnstalleerd, dat het werk gedaan is. Dat klopt niet. Je moet je beveiliging constant monitoren, testen, updaten en finetunen. Die zaken worden al te vaak vergeten. Met alle gevolgen van dien.
Welke evoluties zie jij ontstaan in de postcoronawereld?
Volledig terugkeren naar kantoor zie ik niet meteen gebeuren. Criminelen zullen zich aan die nieuwe situatie aanpassen. Hoe meer tijd we online en op het internet doorbrengen, hoe meer cyberboeven zich daar op zullen richten. Ik merk het nu al als ik met politiemensen praat: de ‘gewone criminaliteit’ – pakweg woninginbraken – daalt, terwijl de cybercriminaliteit stevig stijgt. Security zal dus anders ingevuld moeten worden. Een antivirusprogramma kan niet verhinderen dat je op een verdachte link klikt, de mens is vaak de zwakste schakel in security. Zaken als zero trust, tweefactorbeveiliging en VPN’s zullen dus almaar belangrijker worden. En vooral ook bewustzijn en sensibilisering.
Arnaud Bacros
General manager, Dell Technologies Belux
Cyberconnectiviteit
Wat heeft de crisis ons geleerd over digitalisering, specifiek binnen jouw veld?
Connectiviteit is cruciaal gebleken tijdens de pandemie. Gezinnen zaten thuis te werken of lessen te volgen, waardoor de nood aan snelle en stabiele netwerken erg groot was. Vroeger deed ik ook wel eens een videovergadering, maar nu is dat de norm geworden. Bij Dell Technologies hebben we sinds 2009 een plan rond thuiswerk, maar het aantal mensen dat eraan deelneemt is enorm toegenomen. We begonnen met ongeveer 40 procent van ons personeelsbestand, nu zitten we aan zeker 95 procent. En van 1 à 2 dagen thuiswerk per week, zijn we nu doorgaans naar 3 à 5 dagen gegaan. Het is ook gebleken dat die netwerken al bij al zeer goed standgehouden hebben. Ik weet niet of dat tien jaar geleden mogelijk was geweest.
Beseffen Belgische ondernemingen/bedrijfsleiders het belang hiervan?
De meeste bedrijven zijn ondertussen wel mee. De versnelling die we dit jaar hebben gezien in de manier waarop we IT consumeren is fenomenaal. We zitten nu op een niveau dat we anders allicht pas binnen vier of vijf jaar gehaald zouden hebben. Thuiswerk is doodnormaal nu, online schoollessen volgen ook. Veel bedrijven vinden het ook belangrijk dat elke werknemer dezelfde goede ervaring heeft. Toch zagen we dat niet iedereen er even goed op voorbereid was. De publieke sector bijvoorbeeld heeft een enorme inspanning gedaan om de kloof te dichten. Er zijn dus zeker zeer grote investeringen gedaan, maar er was ook geen andere keuze. Voor de meeste ondernemingen was het alles of niets.
Welke evoluties zie jij ontstaan in de postcoronawereld?
Ik denk niet dat we teruggaan naar hoe het vroeger was. We zullen wel moeten terugkijken en nadenken: wat werkte er goed? En wat kunnen we beter anders aanpakken? Daarbij zullen we ook onze kantoren moeten transformeren, met minder klassieke bureaus. Dat wil niet zeggen dat we kantoren gaan sluiten. Ik denk dat het kantoor vooral een soort plek zal worden voor zaken waarbij persoonlijk contact absoluut noodzakelijk is, denk aan coaching, training of brainstorms. Al zullen we ook vergaderingen blijven doen waarbij het belangrijk is dat mensen elkaar absoluut zien. Dat zal ook gelden voor zakenreizen naar het buitenland. Het is een kwestie van een goede balans te vinden.
Sofie Geeroms
Managing director, BeCommerce
E-commerce
Wat heeft de crisis ons geleerd over digitalisering, specifiek binnen jouw veld?
De crisis bevestigde en versnelde alle bestaande trends, en bracht nieuwe zaken mee. Een groeiend besef rond duurzaamheid bij de consument bijvoorbeeld. Welke verpakking wordt gebruikt? Hoe wordt de ‘last mile’ afgelegd? Hoe handelt men retourzendingen af? Dat bepaalt mee de keuze voor een e-winkel. Bedrijven beseffen nu ook dat e-commerce een wezenlijk onderdeel van hun businessmodel vormt. Er zijn genoeg consumenten die online schoenen willen kopen van een lokale winkel, maar dat niet konden omdat het aanbod er niet was. E-commerce zal ook almaar breder gaan, bijvoorbeeld richting gezondheidsdiensten. In de toekomst zullen we steeds vaker online bij de dokter, diëtist en psycholoog langsgaan.
Beseffen Belgische ondernemingen/bedrijfsleiders het belang hiervan?
Het besef is er wel, maar er zijn zeker ook nog pijnpunten. Zoals de distributie die vaak nog niet optimaal verloopt, bijvoorbeeld. Ook de magazijnen zijn in veel gevallen nog onvoldoende geautomatiseerd. Een tweede punt is hr-gerelateerd. We moeten meer mensen inzetten die een ‘digital first’-mentaliteit hebben, of men moet mensen sneller omschakelen. Soms is er ook te veel aarzeling bij de bedrijfsleiding om e-commerce volledig te omarmen. Maar als zij het niet doen, volgt de vloer ook niet. Dat gezegd zijnde: er zijn ook open bedrijven die het zeer goed gedaan hebben, ondanks het feit dat de crisis zo plots de kop opstak en men dus zonder al te veel voorbereiding in het diepe werd gegooid.
Welke evoluties zie jij ontstaan in de postcoronawereld?
We staan nog maar aan het begin van het e-commercetijdperk. Maar dan moeten zowel de overheid als de beroepsfederaties zich er echt achter scharen. Nog te vaak zien we dat bedrijven de opdeling maken tussen retail en e-commerce. Daar is geen verschil tussen, dat is nu één geworden. Voor de overheid is het dan weer typisch dat er nog altijd geen aparte NACE-code bestaat voor e-commerce. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld het aantal webshops dat erbij komt heel lastig opvolgen. Hoeft het gezegd: in Nederland bestaat zo’n code al jaren. Nog zoiets: de wetten op nachtarbeid zijn in alle stilte afgelopen eind vorig jaar. Bedrijven die er nu aan willen beginnen, zitten in een juridisch vacuüm. Dat zijn spijtige zaken.