Vertrouwen creëren in de digitalisering

Technologie neemt een steeds belangrijkere plaats in ons leven in. Dat heeft voordelen, maar het brengt ook risico’s met zich mee. In een tijdperk van ‘solutionism’ spannen we de kar soms voor het paard. Laat ons ICT gebruiken waar het toegevoegde waarde oplevert, met aandacht voor informatieveiligheid en privacy.

ICT is een middel

ICT is een middel, geen doel. We kunnen er fraaie en minder fraaie zaken mee bereiken. Tijdens een pandemie kunnen we massaal gaan telewerken. We kunnen onze eigen gezondheidsgegevens raadplegen. We delen onze mening online zoals nooit tevoren. Maar het internet is ook een kanaal voor desinformatie, extremisme en criminele praktijken.

Technologie is dus niet goed of slecht, het gaat erom wat je ermee doet. We moeten ons voortdurend de vraag stellen wat wenselijk is. Regels op voorhand kunnen een beperking leggen op innovatie en privacy. Regels achteraf lopen weleens achter de feiten aan. De mogelijkheden van bijvoorbeeld artificiële intelligentie zijn enorm, maar de risico’s op ontsporing zijn ook niet min. Laat ons daarom systeemmaatregelen inbakken die een ethisch gebruik afdwingen.

De digitale kloof moet dicht. ICT-kennis en toegang tot digitale informatie kunnen sociale ongelijkheid wegwerken
en participatie versterken. Maar in de praktijk doen financiële en kennisdrempels vaak het omgekeerde. Laat ons in
het onderwijs en in de voortdurende vorming dus voldoende tijd en middelen voorzien voor de ontwikkeling van ICT-vaardigheden. De gedwongen stap naar afstandsonderwijs wijst vandaag al pijnlijk aan wie er thuis niet beschikt over een aangepaste studieruimte, een laptop en internet. Laat ons kwetsbare medeburgers extra ondersteunen, ook door hun sociale rechten zo veel mogelijk automatisch toe te kennen.

Fantastisch en bedreigend

Als burger vinden we het soms fantastisch en soms bedreigend om altijd en overal online te zijn. Op sociale netwerken is het genieten van de ‘likes’ maar is het ook oppassen dat we onszelf niet tot koopwaar degraderen, of verslaafd raken aan een stroom van digitale schouderklopjes.

Het ethische debat over nieuwe technologie moet niet wachten tot artificiële intelligentie, wearables en andere geconnecteerde toestellen een vaste plaats in ons leven hebben gekregen. Internetgiganten, de bedrijven en onze overheid verzamelen heel wat informatie over ons leven. We moeten ervoor zorgen dat dit voor de burger transparant en begrijpelijk blijft. Toepassing van Artificiële Intelligentie moet in eenvoudige principes uit te leggen zijn. Elke mogelijke ‘bias’ hoort door de systemen zelf te worden opgespoord en gecorrigeerd. En over beslissingen die burgers of ondernemingen raken, mag een algoritme niet het laatste woord hebben.

Privacybewuste burgers wijzen vaak naar de overheid, als scheidsrechter maar soms ook als bedreiging. Verwijzingen naar Orwells 1984 zijn in de mode. Het predicaat ‘Big Brother’ en privacy is me persoonlijk al te beurt gevallen. Nochtans sta ik al meer dan 35 jaar voor resoluut digitaal met gegevensbescherming-bij-ontwerp. De ‘surveillance state’ staat helemaal haaks op deze aanpak. Het recht op gegevensbescherming is niet het enige grondrecht, maar wel een zeer belangrijk. Het is de basis voor vertrouwen in digitalisering.