Mens en machine stuwen AI vooruit

Artificiële intelligentie (AI) scheert hoge toppen. De technologie maakt grote sprongen, en AI-systemen dringen steeds dieper door in onze levens. Maar dat betekent niet dat we menselijke intelligentie zomaar mogen afdanken. Heel vaak werkt de combinatie AI en mens het beste.

Zo steunen heel wat AI-systemen in de praktijk op een combinatie van mens en machine. Iets wat de AI-start-up Brainjar zeer goed beseft. “Wanneer je een AI-model traint om iets te doen, dan zal een mens dat model in sommige gevallen moeten valideren”, stelt Tom Vermeulen, oprichter en managing partner van Brainjar. “Het is dus belangrijk dat de interactie tussen mensen en dat AI-model goed verloopt.”

Vermeulen haalt een voorbeeld aan van hoe ze orderverwerking automatiseerden bij een van hun klanten. “Voor TVH, een verhuurder van industriële voertuigen, hebben we een applicatie gebouwd die orders verwerkt”, stelt hij. “Een klant stuurt hen een mail met daarin welke machines ze willen. Vroeger werd dat manueel overgetypt. Wij maakten daarom een AI-model dat al die zaken herkent en klaarzet. De menselijke admin moet vervolgens alles valideren en op verzenden klikken. Het is een soort auto-fill zoals in je browser, maar dan om orders te verwerken. De interactie tussen mens en machine zorgt ervoor dat de accuraatheid nog hoger is. Het AI-model zelf is 95-96 procent accuraat, maar door er ook menselijke intelligentie aan toe te voegen kom je dicht bij de 100 procent.”

Daarnaast begrijpen mensen ook vaak beter de context waarin iets gebeurt. Sommige AI-systemen zullen bijvoorbeeld moeilijkheden hebben om de specifieke, vaak informele voorkeuren van klanten bij te houden. Iets wat een ervaren werknemer beter zal opvolgen.

Zulke samenwerkingen worden ook op academisch niveau bestudeerd. Aan de UGent onderzoeken ze bijvoorbeeld hoe mens en machine samen muziek spelen. “Een van de interacties die we bestuderen is ritme”, stelt Dick Botteldooren, professor aan de UGent. “Als je samen met een ander persoon een beat aanhoudt, dan is dat bij mensen niet mathematisch exact. De mens reageert op de andere mens en hoe die speelt. Tijdens zo’n sessie zal een persoon in sommige contexten volgen, en in andere misschien sneller beginnen spelen dan de andere muzikant. Dat willen we aanleren aan een computer. We willen een AI-systeem doen reageren op wat een mens speelt, op een spontane manier. Zo leren we zo’n systeem hopelijk om menselijker te zijn, en te leren van ons.”

Samen muziek spelen met een computer klinkt natuurlijk leuk, maar het onderzoek heeft belangrijke praktische implicaties. “Contextgevoeligheid is een belangrijk punt dat we bestuderen”, stelt Botteldooren. “Je kunt het situational awareness noemen. Wat gebeurt er dus rond de AI? Voor muziek heeft dat trouwens ook een tijdsaspect, want AI moet kunnen inschatten wat er in de komende seconden gaat gebeuren als je wil samenspelen met een mens. Samen muziek maken is een goed voorbeeld van hoe mensen samenwerken. Als AI daarvan kan leren, kun je die inzichten overzetten naar andere systemen die interageren met mensen. Denk maar aan een AI-systeem dat een reparateur adviseert.”

AI heeft daarnaast ook soms last van bias. Zulke systemen bevestigen bij momenten vooroordelen op het gebied van bijvoorbeeld gender, afkomst of inkomen. “Bias in AI wordt er door de mens in gestoken”, stelt Vermeulen. “Wanneer een AI-systeem bijvoorbeeld discrimineert op basis van huidskleur, dan komt dat vaak doordat de data waarop het systeem werd getraind discriminatie erin vervat hebben zitten. Je hebt dus menselijke validatie nodig, zeker wanneer je beslissingen maakt over andere mensen. Zo kun je inschatten waarom er een beslissing genomen wordt.”

Een combinatie van mens en machine lijkt dus de toekomst van AI. “Het onderzoek naar AI gaat in de richting van een samenwerking tussen mens en machine”, stelt Botteldooren. “Als het heel eenvoudig en repetitief is, dan kun je het aan AI alleen overlaten. Maar vanaf het moment dat het complexer wordt, dan is het erg handig dat je kunt samenwerken.”