‘Landbouwrobots zijn geen futuristisch begrip meer’

Een reductie van de kosten was lange tijd het doel van automatisering. Het gebrek aan werknemers en de trend van duurzaamheid hebben de noodzaak van efficiëntieverbeteringen en robotisering verder versterkt. In alle sectoren.

“Voordien werd automatisering gezien als een middel om kosten te besparen. Tegenwoordig is het gebrek aan werknemers de belangrijkste drive”, vertelt Dirk Torfs, directeur van Flanders Make, de Vlaamse kennisinstelling voor de maakindustrie. Door de vergrijzing wordt het steeds moeilijker de machines te bemannen en de productie te waarborgen. 

De voorbije jaren is er een enorme automatiserings- en digitaliseringsgolf over de maakindustrie gerold. Door de data van de verschillende machines te verzamelen, te structureren en er artificiële intelligentie op los te laten, zie je de productie-efficiëntie sterk toenemen. Maar volgens Torfs zijn er nog flinke stappen te zetten. 

Hij schat het niveau van automatisering in Vlaanderen op zeven op een schaal tot tien. Daarmee loopt Vlaanderen redelijk in de pas met de ons omringende landen. Hij ziet vooral ook potentieel in samenwerking tussen verschillende bedrijven in ‘ecosystemen’. Wanneer bedrijven onderling data gaan uitwisselen, raakt de productie beter op elkaar afgestemd. De keten als geheel wordt daar efficiënter door.  

Waar automatisering initieel tot doel had de productie-efficiëntie te verbeteren, ziet Torfs ook een enorm potentieel als het gaat om duurzaamheid. “Het recyclen van bepaalde materialen of het recycleerbaar maken, kan bijdragen tot een kringloopeconomie. Consumenten hechten steeds meer belang aan de regeneratieve meerwaarde van bedrijven. Automatisering, machinelearning en digitalisering kunnen helpen om de complexe productielijnen te ontrafelen en circulairder te gaan werken”, vervolgt Torfs.

Duurzaamheid is ook een van de belangrijke doelstellingen die de landbouw met automatisering nastreeft. Een GPS-systeem op de tractor is al redelijk ingeburgerd. De grote meerwaarde voor de landbouwer is dat hij optimale en vaste rijbanen kan aanhouden op de akker, waardoor de gewasbehandeling of bodembewerking geen overtollige overlap meer vertoont. “Nu de kunstmest zo duur is, wordt het bijvoorbeeld nog belangrijker om die efficiënt op de juiste plek te brengen, niet te veel en niet te weinig”, vertelt Simon Cool, technologisch expert bij het Vlaamse Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). 

Bij ILVO heeft hij momenteel, als coördinator van het Living Lab Agrifood Technology, dagelijks contact en samenwerking met technologiebedrijven, andere kennisinstellingen en met de eindgebruikers, de land- en tuinbouwers en veehouders. “In die driehoek werken we, op maat van de sector, aan automatisering en robotisering. Landbouwrobots zijn geen futuristisch begrip meer.”

Smart farming, ook wel precisielandbouw genoemd, kan de efficiëntie sterk vergroten en tegelijk de druk op het milieu reduceren. “Door gebruik te maken van slimme sensoren kun je plantgericht gaan werken en hoef je niet langer heel het perceel op een gelijke manier te behandelen. Afhankelijk van de verspreiding van onkruid kun je tot 80 procent onkruidbestrijdingsmiddelen besparen”, geeft Cool een voorbeeld. Het tekort aan (seizoens)werknemers is ook een probleem in de land- en tuinbouw. Verschillende technologiebedrijven spelen hierop in door plukrobots te ontwikkelen. 

Cool stelt dat automatisering de land- en tuinbouw de komende jaren drastisch kan veranderen, maar hij waarschuwt ook voor ‘product over-engineering’. “De baten van de automatiseringsoplossing moeten de kosten wel overstijgen.” Dirk Torfs is het daarmee eens: “Je kunt proberen de laatste procenten van het productieproces te automatiseren, maar het kan zijn dat hier zulke grote kosten aan verbonden zijn dat het sop de kool niet waard is. Automatisering moet niet een doel op zich zijn, maar een middel om een doel te bereiken. Je moet daarbij altijd de balans zoeken tussen de kosten en de baten.”