De zoektocht naar witte raven

ictjob.be is een intermediate website waar bedrijven en beschikbaar talent elkaar kunnen vinden. Op die manier heeft de site ook stevig de vinger aan de pols als het gaat over het IT-landschap in ons land en hoe dit zich ontwikkelt qua jobs. “Er wordt vandaag de dag harder dan ooit tevoren gevochten om IT-talent”, zegt Benjamin Hanot, “maar we zien wel een vrij groot verschil tussen 2020 en 2021.

Na de eerste lockdown zagen we gedurende vier, vijf maanden plots een toename van het aantal kandidaten op de markt. Die piek was vooral te wijten aan een groot aantal mensen dat van werk wilde veranderen, omdat hun prioriteiten veranderd waren of omdat ze zich niet goed voelden bij de manier waarop hun werkgever met de crisis omging. Lang heeft dat echter niet geduurd. Naar het eind van 2020, ongeveer tijdens de tweede piek, is het aantal kandidaten weer stilaan beginnen dalen. En die daling heeft zich tijdens heel 2021 doorgezet. Met als finaal resultaat dat er pakweg 30 à 40 procent minder kandidaten waren in 2021 dan in 2020.”

Voor die tweede periode speelde allicht het continue thuis- en telewerk een grote rol, zegt Hanot. Als je dag in dag uit van thuis werkt, maakt het niet zoveel uit wie je collega’s zijn, hoe je kantoor eruitziet of hoe je directe baas zich gedraagt. Je hebt er toch niet zo gek veel contact mee en dus is het veranderen van baan niet meteen een topprioriteit bij de thuiswerkers. 

Mismatch

Dat IT’ers in het algemeen zo gegeerd zijn, en dat al sinds heel wat jaren, heeft verschillende oorzaken, aldus Hanot. “De belangrijkste reden is allicht dat zowel de maatschappij als de bedrijfswereld door een enorme digitaliseringsgolf gaan. In meer en meer beroepen worden IT en digitale technologieën onmisbaar. Neem bijvoorbeeld marketingmanagers. Dat is de laatste jaren voornamelijk een digitaal beroep geworden. En zo zijn er nog een heleboel andere profielen die niet meer zonder digitale tools, platformen en processen kunnen. Dat digitale aspect wordt almaar belangrijker en dus wordt ook de IT’er belangrijker. Daarnaast is ook te weinig instroom van schoolverlaters. Soms is er ook een mismatch tussen de bedrijven en de opleidingen. We zien soms dat de opleidingen pas morgen de mensen kunnen afleveren die de bedrijven vandaag al nodig hebben, omdat de opleidingen gewoon niet snel genoeg evolueren.”

Niet alleen het aantal IT’ers dat gezocht wordt, is geëvolueerd, ook het werk dat ze vandaag doen is niet meer hetzelfde als tien of twintig jaar geleden. Het is zeker niet zo dat elke IT’er de facto ergens in een kamertje zit te programmeren. “Er is een dubbel pad dat je kunt bewandelen: je kunt er perfect voor kiezen om achter je computer te blijven en expert te worden in zo’n domein. Maar daarnaast is IT ook alomtegenwoordig geworden in bedrijven en wordt van IT’ers verwacht dat ze kunnen meepraten over de business, dat ze het management kunnen briefen… Dan kom je uit bij de project managers en IT  architects die zowel technisch als communicatief sterk moeten zijn.”

De enorme vraag naar IT’ers en de vacatures die soms maandenlang niet ingevuld raken, beginnen ook stilaan repercussies te hebben op de werking van bedrijven. Soms kunnen opdrachten of bepaalde diensten niet uitgevoerd worden, simpelweg omdat er geen volk voor is. Waardoor ondernemingen ook omzet mislopen. “Ik denk dat veel afhangt van de manier waarop ondernemingen aan rekrutering doen”, zegt Hanot.

“Zien ze dat enkel als een kost en moet die kost zo laag mogelijk liggen? Ja, dan kan ik me voorstellen dat er projecten vertraagd of uitgesteld worden. Het aanwerven van een IT’er is nu eenmaal iets dat je niet op een paar weken afhaspelt. Ziet een bedrijf rekrutering echter als een continue investering en willen ze de IT’er zo snel mogelijk aan boord halen, dan liggen daar voor hen misschien zelfs wel zakelijke opportuniteiten. Want als bedrijf A een bepaald project niet kan uitvoeren, zal een klant allicht op zoek gaan naar bedrijf B of C dat wel in staat is het project uit te voeren.” 

Schaarse architects

Daarin schuilt voor ondernemingen ook het belang van een goed retentiebeleid, zegt Hanot. Het is vandaag de dag voor ondernemingen zeer kostelijk om een IT’er te vervangen. Je kunt ze dus maar beter koesteren. “Bedrijven doen vandaag al enorme inspanningen om hun IT’ers te houden wat betreft lonen en voordelen, maar ik begin in de markt toch stilaan te horen dat de ruimte krap begint te worden”, zegt Hanot. “Als die lonen en voordelen ongebreideld blijven stijgen, zullen bedrijfsleiders op een gegeven moment voor zichzelf constateren dat die kostprijs niet meer redelijk is. En dat is een onevenwicht waar we almaar meer naar toe gaan.” 

Ongeveer alle beroepen in de IT-sector zijn vandaag de dag erg gewild, maar enkele profielen springen er toch nog bovenuit, aldus Hanot. “De developers zijn met voorsprong het meest bevraagd. Daarnaast zijn ook de klassieke profielen als system engineer en projectmanager zeer gegeerd, al zijn er daar ook iets meer van beschikbaar. Wat heel erg opkomt, zijn de analisten: de business analisten en de functionele analisten. En de specialisten die zonder twijfel het moeilijkst te vinden zijn, zijn de architects, zoals solution architects. Dat zijn profielen waar heel hoge eisen aan gesteld worden en die erg dun gezaaid zijn.”

LinkedIn ontploft

Maar een minstens zo grote hinderpaal is dat veel bedrijven niet alleen schaarse profielen zoeken, maar ook eisen dat die profielen met een bepaalde ervaring komen. “Iedereen is op zoek naar de IT’er met twee à tien jaar ervaring”, legt Hanot uit. “Die middencategorie zijn de mensen die al vrij goed op hun eigen benen kunnen staan, maar ook nog niet zo senior zijn dat ze peperduur worden. Zij komen voor bedrijven met de kleinste investering en zijn dus het meest interessant qua kost. Van dat soort profielen hoor ik dat hun mailbox gewoonweg ontploft als ze hun cv durven te publiceren. (lacht) Dat brengt dan ook weer mee dat bedrijven het zichzelf iéts gemakkelijker maken als ze specifiek voor een senior-profiel kiezen of net voor een uitgesproken junior.” 

Er is trouwens nog een andere discrepantie tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, zegt Hanot. “Veel IT’ers ruilen na een paar jaar de vaste loondienst in voor een carrière als freelancer omdat dat meestal financieel interessanter is. Veel bedrijven prefereren echter mensen die vast in dienst zijn en moeten dus langer zoeken. Die freelancers liggen daar niet wakker van, hoor, want voor hen is er toch werk genoeg. Als je als freelancer een beetje communicatief bent en een eigen netwerk kunt opbouwen, kan je meestal wel verder. Er zijn tegenwoordig trouwens ook meer dan genoeg internetplatformen waar ze opdrachten kunnen vinden.”

Academie IT

Om het tekort aan IT-krachten te lenigen, beginnen meer en meer bedrijven ze ook zelf op te leiden. Het aantal Academies (voorafgegaan door de bedrijfsnaam) is tegenwoordig niet meer op twee handen te tellen. “Je ziet dat inderdaad meer en meer”, beaamt Hanot. “Een ander voordeel dat bedrijven daarin zien, is dat ze op die manier mensen sterk aan hun bedrijf kunnen binden. En wel vanaf dag één. Zoiets brengt natuurlijk ook een zekere kost met zich mee. Daardoor is dit een pak gemakkelijker te organiseren voor een groot bedrijf of voor een multinational dan voor een kmo. Daarnaast valt het natuurlijk ook maar te bezien of de mensen na hun opleiding gaan blijven. Je kunt hen natuurlijk niet vastbinden en er moet dus ook wel een zekere match zijn met je bedrijfscultuur. Anders zijn ze weg.”

Een ander verschil tussen kmo’s en grote bedrijven is dat IT’ers bij een kmo vaak een wat minder gestandaardiseerd takenpakket hebben, zegt Benjamin Hanot. “Ze moeten iets meer allround en flexibeler zijn en moeten af en toe iets doen dat buiten hun werkveld ligt. Maar dat hoeft eigenlijk zelfs geen nadeel te zijn, want op die manier kan je je kandidaat ook een gevarieerde job aanbieden. Daar zijn mensen vaak wel gevoelig voor.” 

Alleen maar lastiger

Om af te sluiten: hoe ziet Benjamin Hanot de situatie evolueren? Hoe ziet de arbeidsmarkt voor IT’ers er over vijf jaar uit? “De werkende bevolking daalt in Europa en tegelijk zal de vraag naar IT’ers alleen maar toenemen”, zegt hij. “Ik denk wel dat de instroom in IT zal stijgen, maar niet genoeg om de vraag op te vangen. De rekrutering zal dus alleen maar lastiger worden. Bedrijven moeten daar nu al op anticiperen en investeren. En zorgen dat hun retentiebeleid op orde is.”