Innovatie in onzekere tijden met kennis van zaken

De coronacrisis zorgt voor economische onzekerheid. Kan innovatie hier helpen? Ja. Zolang je maar rekening houdt met een aantal principes die innovatie duurzaam aan succesvol ondernemerschap koppelen.

Creatieve destructie

Innovatie is een motor van welvaarscreatie, dat leerde de invloedrijke econoom Joseph Schumpeter ons. Processen van ‘creatieve destructie’, gedragen door ‘heroïsche’ ondernemers, resulteren in nieuwe optima. En onzekerheid is hoegenaamd niet hetzelfde als risico, zoals zijn Amerikaanse mede-econoom Frank Knight aangaf. Risico kun je berekenen en beheersen, zoals bij het afsluiten van een verzekering. Bij onzekerheid vaart men in de mist en is het niet duidelijk met welke variabelen je allemaal rekening moet houden. 

Onzekerheid innoveren

Om onder onzekerheid te innoveren en te ondernemen lijken volgende vier principes richting gevend (naar onderzoek van Andries P. , Debackere K. &  Van Looy B. (2020)). Om te beginnen is het belangrijk om simultaan te experimenteren met verschillende (business)modellen. Hoogtechnologische bedrijven weten dit al langer. Maar ook in traditionele sectoren kunnen organisaties baat hebben bij het opzetten van experimenten die voorbereiden op de toekomst. Denk aan het hoger onderwijs dat exact een jaar geleden van de ene dag op de andere overschakelde op virtueel lesgeven. Dit was enkel mogelijk omdat in de voorafgaande jaren relevante kennis en infrastructuur opgebouwd was.

Systematisch scenario’s ontwerpen

De ouderen onder ons herinneren zich nog de oliecrisis van de jaren 70. Ook toen bleek dat sommige bedrijven zich beter wisten te handhaven dan andere. Dat kwam doordat ze systematisch scenario’s ontwierpen waarbij ze gevolgen van beslissingen ex ante inschatten. Hierdoor konden ze in crisissituaties sneller én effectiever schakelen. Om die experimenten en scenario’s mogelijk te maken heb je tijd en middelen nodig. Als je je bedrijfsprocessen 100 procent kostenefficiënt organiseert is er geen ruimte voor exploratie. Door enkel te optimaliseren op korte termijn, loop je het risico zonder zuurstof te vallen als er zich abrupte veranderingen voordoen. 

Samenwerken

Tenslotte, samenwerken met andere ondernemingen en kennisinstellingen loont. Het koppelen van meer kennis en technologie verhoogt je kans op succes. Bedrijven die daarbij kiezen voor ‘shared value’ zullen sneller en duurzamer een breed netwerk kunnen aanspreken. 

Laten we ook nog benadrukken dat Vlaanderen zijn innovatierol in de huidige coronacrisis opneemt. Bedrijven als Johnson & Johnson, Pfizer, H. Essers… alsook onze academici dragen bij inzake onderzoek, productie, logistiek, beleidsondersteuning. De voorbije tien jaar zijn de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling in Vlaanderen gestegen van 2 tot 2,9 procent van het BBP. Hiermee sluit Vlaanderen aan bij de kop van het Europese peloton. Kortom, Vlaanderen beschikt over een evenwichtig innovatiesysteem dat in staat moet zijn om de huidige en toekomstige uitdagingen veerkrachtig aan te pakken.