De voordelen van een klimaatneutraal continent

Als de Green Deal kan worden gerealiseerd, zal iedere Europeaan in 2050 leven op een klimaatneutraal continent. Die ambitie stelt ons voor torenhoge uitdagingen. Toch heeft de Green Deal het potentieel om de gehele maatschappij een nieuwe raison d’être te geven, door het verhaal te vertellen als een bewijs van het collectieve vermogen van de mens om zich via creativiteit en innovatie te kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Wij zetten alvast een aantal belangrijke inzichten op een rijtje.

1. Schone lucht, schoon water, een gezonde bodem en biodiversiteit

Volgens een VN-rapport uit 2019 is ongeveer 1 miljoen soorten van de in totaal 8 miljoen soorten die vandaag leven op aarde met uitsterven bedreigd. Wetende dat het net die diversiteit is die ons in staat te gedijen als menselijke soort, kan het belang hiervan onmogelijk worden onderschat. Zo zijn het de soorten en ecosystemen die zorgen voor zuurstof en zuiver water. En evengoed zorgen ze mee voor voedsel en grondstoffen die het functioneren van onze samenleving mogelijk maken. Een klimaatneutrale samenleving heeft daarom net het behoud van deze diversiteit als uitgangspunt.

2. Gerenoveerde, energie-efficiënte gebouwen

Een zeer belangrijke bron van uitstoot is de energie die gebruikt wordt om huizen te bouwen, onderhouden en verwarmen. Dat dit echter niet zo hoeft te zijn, bewijzen de vele energie-efficiënte en zelfs neutrale woningen die vandaag in sneltempo worden opgetrokken. Deze tendens doorzetten draagt bovendien niet alleen bij aan de klimaatuitdaging. Het biedt ook een resem economische kansen voor mens en maatschappij. En dat in een sector waar we als Belgen traditioneel erg sterk in staan.

3. Gezond en betaalbaar voedsel

Ieder van ons komt dagelijks in aanraking met voeding. Nadenken hoe dit aspect van het leven kan worden ingepast in een klimaatneutrale samenleving is dus essentieel. De sleutelwoorden hierbij zijn: lokale productie, korte keten, duurzame verwerking en distributie en zo min mogelijk verspilling. Studies tonen aan dat dit best bereikt kan worden door de eindgebruikers zoveel mogelijk bewust te maken en te betrekken bij deze processen. Een voorbeeld van een beleid dat precies dit voor ogen heeft, is het Gentse voedselstrategie Gent en garde, dat in 2019 al werd bekroond met de Global Climate Action Award van de VN.

4. Meer openbaar vervoer

Transport en mobiliteit maken een cruciaal deel uit van onze samenleving. En zijn vandaag een grote bron van vervuiling. Zo is berekend dat een persoon die dagelijks met de auto naar het werk gaat zijn of haar CO2-uitstoot tot 30 procent per jaar kan verminderen door over te schakelen op het openbaar vervoer. Dat massaal investeren in openbaar vervoer mensen ertoe aanzet om deze switch te maken, is bovendien vandaag al heel gemakkelijk aan te tonen. In een stad als Stockholm zie je bijvoorbeeld dat meer dan de helft van de werkende bevolking een vorm van openbaar vervoer gebruikt voor woon-werkverkeer, met minder luchtvervuiling of verkeerproblemen tot gevolg.

5. Schonere energie en baanbrekende, schone innovaties

Het opwekken van energie is een van de motoren van onze samenleving. Zonder energie immers geen vooruitgang. In die wetenschap is innovatie en verduurzaming op vlak van energiecreatie een cruciale driver in het proces naar klimaatneutraliteit. Op weinig vlakken is de impact immers zo rechtstreeks aantoonbaar. Zo beschikken we vandaag al over energie die het resultaat is van een proces met een negatieve CO2-uitstoot. Wat zoveel betekent als dat er meer CO2 is opgevangen dan dat er is uitgestoten tijdens dit creatieproces. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer men natuurlijk ontstaan biogas opzuivert tot biomethaan, dat rechtstreeks kan worden geïnjecteerd in het aardgasnetwerk.

6. Duurzame producten die hergebruikt kunnen worden

De duurzaamheid van producten moet men afmeten aan het productieproces. Maar minstens even belangrijk is de mogelijkheid tot hergebruik. Door herbruikbaarheid waar mogelijk steeds als uitgangspunt te nemen, ontstaan er vaak ook een nieuwe inzichten omtrent de klimaatzaak. Zo is een product als staal, dat algemeen geldt als een ‘vuile’ industrie, eigenlijk een potentiële sleutelfactor in een klimaatneutraal continent. Het heeft immers de eigenschap oneindig herbruikbaar te zijn, en dat zonder enige vorm van kwaliteitsverlies.

7. Duurzame banen en vaardigheidstraining voor de transitie

Het klimaatneutraal maken van een volledig continent is een huzarenstuk en vergt een gigantische berg aan expertise. Daarom is het onafwendbaar dat ook onze continentale arbeidsmarkt zich steeds duidelijker hierop zal enten. Het aantal jobs dat te linken valt aan duurzaamheid zal dus enkel maar toenemen. Dit is potentieel een grote troef voor Europa ten opzichte van de rest van de wereld, die deze knowhow zullen kunnen gaan aanbieden aan de rest van de wereld. Op die manier kan het duurzaamheidsconcept met andere woorden vervellen tot een extreem waardevol Europees exportproduct.

8. Een wereldwijd concurrerende en veerkrachtige industrie

Een erg belangrijk element dat men in rekening moet brengen om de strijd tegen de klimaatverandering beter te begrijpen, is de relatie met de concurrentie in de globale economie en industrie. Vandaag zien we dat de fikse investeringen die gepaard gaan met het verduurzamen van een productieproces vaak voor een duurder eindproduct zorgen. Hierdoor kampen veel sectoren met oneerlijke concurrentie van buiten Europa. Deze externe spelers kunnen hun producten goedkoper aanbieden omdat ze niet hoeven te investeren in klimaatdoelstellingen. Daarom is het cruciaal dat men verder inzet op corrigerende mechanismes die de concurrentiekracht van de Europese spelers op de markt bewaart.