Interview door Frederic Petitjean

‘Sommige sectoren zullen herstellen, anderen krijgen nog enorme klappen’

Als topman van de werkgeversorganisatie Voka maakte Hans Maertens vanop de eerste rij mee hoe de coronacrisis onze arbeidsmarkt stevig onder handen nam. Wat is er nu eigenlijk juist veranderd? En wat zal de toekomst brengen? “De beginfase van corona, dat was een economische dijkbreuk, du jamais vu in België.”

Als topman van de werkgeversorganisatie Voka maakte Hans Maertens vanop de eerste rij mee hoe de coronacrisis verschillende sectoren op onze arbeidsmarkt en zowat alle sectoren stevig onder handen nam. Wat is er nu eigenlijk juist veranderd? En wat zal de toekomst brengen? “De beginfase van corona, dat was een economische dijkbreuk, du jamais vu in België.”

We ontmoeten Hans Maertens in een grondig ontsmette en veel te grote vergaderzaal van Voka in Brussel. De handgel is aangebracht, het mondmasker staat op. Op meer dan anderhalve meter afstand stel ik mijn eerste vraag: 

Mijnheer Maertens, hoe veranderde de coronacrisis onze arbeidsmarkt? 

“Die is volledig door mekaar gegooid. Voor de pandemie zaten we al met een krapte op de arbeidsmarkt, met hopen vacatures die moeilijk ingevuld geraakten, zeker bij technische profielen of in de zorg. Toen kwam corona en dat heeft twee zaken meegebracht. Op korte termijn heeft die voor zeer veel tijdelijke werkloosheid in verschillende sectoren gezorgd, omdat veel bedrijven de deuren sloten. Die werkloosheidsgraad is gelukkig weer aan het dalen. Ten tweede is het aantal werkzoekende werklozen flink gestegen. Alles samen zijn er nu zo’n 60.000 à 80.000 jobs bedreigd in Vlaanderen. Alleen… we verwachten dat die situatie, eens de coronacrisis voorbij is, snel weer zal kantelen en dat we dan weer een krapte hebben.”

Hoezo? 

“Simpel: het grote probleem van verschillende sectoren op onze arbeidsmarkt is onze demografie. Tussen 2020 en 2030 zijn er voor elke vijf mensen die op pensioen gaan, maar vier jongeren om hun plaats in te nemen. Dus van zodra corona weg is, zitten we snel weer in hetzelfde schuitje. Veel zal ook afhangen van hoe het economisch herstel verloopt. In het begin van de crisis dachten we dat we een V-model gingen krijgen: snel naar beneden, maar ook snel weer omhoog. Daarna kwam het U-model: we gaan naar beneden, blijven daar wat hangen en gaan dan terug omhoog.

Toen kwam de Nike-swoosh: naar beneden en dan een langzaam herstel. De laatste prognoses gaan uit van het K-model: een diepe val, maar daarna een herstel op twee snelheden. Sommige sectoren zullen zich herpakken, maar andere gaan nog geweldige klappen krijgen: de luchtvaart, de horeca, het toerisme, de evenementenbranche, de cultuursector… Daardoor zullen we in een economie terechtkomen die zich uiteindelijk maar voor, pakweg, 90 procent zal herstellen.” 

Eens de coronacrisis voorbij is, zullen we snel weer een krapte op de arbeidsmarkt hebben.

Is er nog iets aan te doen?

“Ik denk dat nu toch wel het belang van levenslang leren levensgroot wordt aangetoond. We moeten werklozen bij- en omscholen. Dat is sowieso goed, maar als hun sector in de problemen komt, kan het een echte reddingsboei zijn om ergens anders aan de slag te kunnen. Zowel de overheid, de bedrijven als de werknemers moeten daar nog sterker op inzetten. Het is ook een vrij urgent probleem, het moet snel gebeuren. Hoe langer je werkloos bent, hoe lastiger het wordt om eruit te geraken. Er mag dus niet gewacht worden tot de crisis voorbij is.”

Is het prioriteitenlijstje van werkzoekenden nu veranderd? Zijn ze meer op zoek naar werkzekerheid dan naar een blitse bedrijfswagen?

“Werkzekerheid is voor veel mensen zeker een motief, maar een aantrekkelijke en interessante job blijft de absolute nummer één. Dat is niet onlogisch: je job is een enorm belangrijk gegeven in het leven. Het is onlosmakelijk met je ‘zelf’ verbonden, maakt deel uit van je zelfbeeld en zorgt voor zelfwaardering. Vandaar ook het toegenomen belang van employer branding. Bedrijven moeten laten zien dat ze een goede arbeidscultuur hebben en voor een aangename werkomgeving kunnen zorgen, dat ze verantwoordelijk omgaan met de crisis en gezondheidsmaatregelen nemen… Kortom, dat ze een veilige en warme omgeving zijn waarin je je kunt ontplooien en het beste van jezelf kunt geven.”

Kunnen we spreken van een bedrijfscultuur voor en na corona?

“Goh, ik weet niet of het een op een overeenkomt met bedrijfscultuur, maar wat me zeker hoopvol heeft gestemd, is dat veel bedrijven zich enorm weerbaar en wendbaar toonden. Ten eerste in het opvolgen van de veiligheidsmaatregelen, dat is echt nauwgezet en consciëntieus gebeurd. Ten tweede in de manier waarop ze met de crisis zelf omgingen. Horecazaken werden take-aways, textielbedrijven gingen mondmaskers maken, eventbedrijven gingen webinars organiseren. En hoeveel kmo’s hebben er wel werk gemaakt van hun webshop? Dat was eigenlijk mooi om te zien. Ook de medewerkers hebben daar zeker hun steentje tot bijgedragen. Ik hoop dat ze er kracht uithalen om de komende maanden verder te doen.”

Dat alles in vraag durven stellen en transformeren, daar mis ik van onze overheid toch nog wat durf en ambitie.

Heeft de overheid genoeg gedaan om de crisis te bedwingen?

“Je moet beseffen: die beginfase van corona, dat was een dijkbreuk. Bedrijven die op 24 uur tijd hun deuren moesten dichtgooien, dat was du jamais vu in België. En dan denk ik dat de crisismaatregelen om die dijkbreuk te repareren wel gewerkt hebben, ja. Je had de tijdelijke werkloosheid in verscheidene sectoren, het betaaluitstel voor belastingen en RSZ, de compensatiepremies, het uitstel van bankleningen… Dat heeft allemaal geholpen.

Nu zitten we in een tweede fase: het wegpompen van het water achter de dijken. De Vlaamse overheid heeft al voor 4,3 miljard euro investeringen aangekondigd, ook in bijvoorbeeld privaat-publieke samenwerkingen. Er staat ook nog een miljard euro federaal geld klaar. Gaat dat voldoende zijn? Dat is nog te vroeg om te zeggen, maar ik ben wel hoopvol. Een derde fase zullen we pas veel later inzetten, de fase van transformatie. Je moet je durven afvragen: gaan we alles heropbouwen zoals het was? Of is dit een uitgelezen kans om stevige hervormingen door te voeren?

Bij Voka hebben we daar al over nagedacht en we hebben er ook een plan voor opgesteld: het Plan Samen Groeien. Dat zet eigenlijk de krijtlijnen uit voor de komende tien jaar voor een nieuw soort economie en zelfs een nieuw soort maatschappij, waar drie pijlers belangrijk worden: duurzaamheid, digitalisering en gezondheid en welzijn. Die derde fase, dat alles in alle sectoren in vraag durven stellen en transformeren, daar mis ik van onze overheid toch nog wat durf en ambitie.”

Smart
fact

Wat was je droomjob toen je nog kind was?

“Journalist worden. En ik heb dat ook kunnen waarmaken, ik heb 23 jaar in de media gewerkt. En zelfs nu bij Voka voel ik mij nog altijd een beetje journalist: ik mag de vinger aan de pols houden van de maatschappij, ik mag interessante mensen ontmoeten en ervan leren. Af en toe mag ik zelfs mijn mening geven. Een heerlijke job (lacht).”

18.11.2020
door Frederic Petitjean
Vorig artikel
Volgend artikel