Corona als reset van de samenleving en economie
De abrupte opkomst van corona dwingt iedereen om zich in rap tempo aan te passen. De mankementen die er waren in de manier waarop wij de samenleving en economie hebben ingericht, kwamen keihard naar boven. Nu is het noodzakelijk om te kijken hoe we dit in de toekomst kunnen bijstellen.
Alle activiteiten op afstand
Door de ontstane situatie van corona vond een gedragsverandering plaats. We werden van de ene op de andere dag gedwongen om al onze activiteiten op afstand uit te voeren. Thuiswerken heeft, volgens Leen Paape, het inzicht gegeven dat organisaties een stuk efficiënter kunnen werken. Zij is hoogleraar Corporate Governance aan Nyenrode Business Universiteit. Niet alleen om die reden verwacht hij dat een aantal maatregelen blijft. “Het fileprobleem verdween, we zijn minder gaan vliegen, de logistiek in de winkels moest anders. Er komt een redelijk massale reset in de samenleving.” Paape verwacht dat het werken via een scherm op afstand blijft. “Maar ik denk dat iedereen hoopt, niet in deze mate.”
Inzet van technologie
Die gedragsverandering heeft een versnelling gegeven bij de inzet van technologie. “De economie krijgt een enorme klap, maar tijdens corona komt ook veel innovatie tot stand”, legt Cokky Hilhorst. Hij is hoogleraar Business & IT aan Nyenrode Business Universiteit, uit. Een grote groei is bijvoorbeeld te zien in de e-commerce. “Hierdoor zie je dat bedrijven hun productcatalogus en de klantinteracties veel sneller hebben gedigitaliseerd. Uit onderzoek blijkt dat dit proces met een aantal jaren is versneld. Neem bijvoorbeeld de Albert Heijn-app. Die had eerder 200.000 gebruikers, sinds corona zijn dat er 1,8 miljoen.”
Onderwijs
Een ander voorbeeld waar technologische innovaties een snelle ontwikkeling doormaakten, is het onderwijs. Hilhorst: “Wij zijn bij Nyenrode binnen een week met 2.000 studenten voor 80 procent online gegaan. Daar hadden we anders jaren over gedaan. Omdat iedereen wel bezwaar had kunnen vinden waarom het geen goed idee was.” Deze plotselinge overgang zal een blijvende impact hebben, dankzij corona. “Universiteiten zullen vanaf nu beter nadenken over wat hun toegevoegde waarde is voor het fysiek op locatie brengen van studenten. Door onder andere het versneld wereldwijd invoeren van online-onderwijs. Na de eerste gedwongen oefeningen in online lesgeven, zullen zij op een goede manier fysiek en online onderwijs kunnen samenvoegen in het zogenaamde blended learning.”
E-health
Hilhorst is van mening dat ook andere organisaties bij het herinrichten van het klantcontact moeten bedenken voor welke groep aanwezigheid de meeste waarde heeft. Een goed voorbeeld daarvan is de zorg: “E-health heeft lange tijd ontzettend veel aandacht gekregen. Maar het kwam heel langzaam tot stand. Daar zie je nu dat het aantal digitale consulten enorm gegroeid is. Ziekenhuizen zijn nu al aan het denken: welke afspraken kunnen we voortaan altijd online doen?”
Andere uitdagingen
Paape onderstreept dat versnelling van corona ook andere uitdagingen teweegbrengt. “Wat betekent dit voor de machtsverhoudingen in de samenleving? Big Tech was al groot, maar is inmiddels héél groot en dominant. Of er wel op een goede manier met je data omgegaan wordt, is een andere uitdaging. Daar moet je ook op institutioneel niveau wat aan doen, mét wetgevende kaders. Persoonlijk baart mij dat ernstige zorgen.”
Tijd om te reflecteren
Paape hoopt dat bedrijven nu de tijd nemen om te reflecteren. “We zijn ruw wakker geschud en moeten voor sommige dingen opnieuw naar de tekentafel.” Het is belangrijk dat ondernemers beseffen dat de consument ook veranderd is, aldus Hilhorst. “De verwachting is dat mensen die tijdens corona gebruik maakten van de onlinemogelijkheden, niet meer teruggaan naar de situatie van voor corona. Het is daarom heel belangrijk om experimenteren meer te verweven in de bedrijfscultuur.
Om te zorgen dat, als je achterliep, je dat nu inhaalt. En als je een voorsprong hebt, dat je die behoudt.” Paape vult aan: “Je moet natuurlijk ook kritisch kijken naar je eigen businessmodel. Mensen willen misschien niet net zoveel geld betalen voor iets wat ze eerst fysiek en nu online aangeboden krijgen.”
Contact houden
De vermoeidheid die mensen na een dag achter een scherm ervaren is volgens Paape anders dan hoe je vroeger moe kon zijn na een dag werken. “Als leidinggevende moet je dus goed op de gezondheid van je mensen letten.” Ook de cultuur binnen een organisatie is een aandachtspunt tijdens corona: hoe houd je contact? “Je gaat direct over tot de orde van de vergadering, maar de sociale lijn lijkt een beetje verloren te gaan.” Hilhorst ziet dat teams binnen bedrijven nog wel contact houden met elkaar. Maar het contact tussen teams onderling vermindert. Een ander punt waar werkgevers volgens haar op moeten letten, is het begeleiden van nieuwe werknemers. “Voor mensen die in het begin van hun carrière staan, is de stap veel groter om hulp te vragen van collega’s.”
Samenkomst
Paape is van mening dat het belangrijk is dat er ook momenten zijn waarop je wel bij elkaar kunt komen, zelfs tijdens corona. “Zolang er geen vaccin tegen corona is, helpt de sneltest daarin enorm. Een samenkomst waarbij je weet dat iedereen een negatieve test heeft gedaan, geeft een veilig gevoel.”