De vrijheid, blijheid van de freelancer
Veel mensen dromen ervan om van hun hobby hun beroep te maken, voluit voor hun passie te kiezen en freelance te gaan werken. Met de vrijheid komt er echter ook verantwoordelijkheid. Hoe begin je aan zo’n avontuur? Wat zijn de voor- en nadelen? Welke formaliteiten komen erbij kijken? En hoe zorg je dat je voldoende inkomen haalt? Wij zetten de ‘ins en outs’ van het freelanceleven op een rijtje.
1. Bezint eer ge begint
Werken als freelancer is een heel ander beestje dan werken in loondienst. Dat moeten potentiële freelancers goed beseffen. Je hebt geen enkele werkzekerheid, geen extralegale voordelen zoals een dertiende maand of vakantiegeld, geen gewaarborgd maandloon en geen ziekteverlof. Als je niet werkt, komt er geen brood op de plank, zo eenvoudig is het. Ook je wettelijk pensioen zal waarschijnlijk geen vetpot zijn. Je moet ook een fikse portie flexibiliteit aan de dag kunnen leggen, soms heb je veel werk, soms weinig. Soms werk je overdag, soms ’s avonds. Er zijn niet zo veel freelancers met een reguliere 9-to-5-agenda.
Daartegenover staan (gelukkig) ook wel een heleboel voordelen. De voornaamste daarvan is wel dat je als freelancer je carrière grotendeels zélf bepaalt. Er is geen baas die zegt wat je moet doen. Jij kiest voor wie je werkt, welke opdrachten je aanneemt en welke niet, waar, hoe en met wie je werkt en hoeveel je wilt verdienen. Die vrijheid is voor veel freelancers goud waard. En niet te vergeten: vaak beoefen je als freelancer ook een job die nauw aansluit bij je talenten of bij iets wat je graag doet.
2. Hoe word je freelancer?
De meeste freelancers zijn zelfstandigen, ze hebben een btw-nummer, een aparte bankrekening voor hun professionele activiteiten en kunnen facturen uitschrijven. Zelfstandige worden is op zich niet moeilijk, de papierwinkel is in vergelijking met vroeger veel eenvoudiger geworden. Het eenvoudigst is om je in te schrijven bij een ondernemingsloket, bekende namen zijn onder meer Partena, Liantis, Acerta en Securex (en er zijn er nog). Zij kunnen je helpen met alle paperassen voor bijvoorbeeld btw en RSZ.
Twijfel je nog of je die grote stap wel wil zetten? Dan is er nog een alternatief: werken als freelancer in loondienst, bij een gespecialiseerd interim- of payrollkantoor. Zij zijn een soort tussenschakel tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, en nemen de freelancer voor de duur van de opdracht als het ware ‘in dienst’. Ze betalen de freelancer en factureren de opdrachtgever, maar nemen, in ruil voor hun diensten, uiteraard een stukje commissie voor zichzelf. Het grote voordeel is evenwel dat je nog altijd de werknemersvoordelen hebt, dat je werkloosheids- en pensioenrechten opbouwt en dat je je geen zorgen moet maken over sociale bijdragen of btw. Bekende namen die zich hiermee bezighouden zijn onder meer Tentoo, PayPro Service en Amplo.
3. Wie wordt freelancer?
Omdat bedrijven graag flexibel willen inspelen op schommelende marktvragen, zijn freelancers vandaag de dag erg gegeerd op de arbeidsmarkt. Het aantal en het soort jobs dat door freelancers wordt uitgevoerd nemen dan ook hand over hand toe. Vroeger zaten de freelancers voornamelijk in de creatieve beroepen, denk aan fotografen, grafische designers, muzikanten of copywriters en journalisten. Ook consultants (in alle mogelijke disciplines) waren en zijn goed vertegenwoordigd.
Tegenwoordig gaat het aanbod nog veel breder, ook bijvoorbeeld in de IT wemelt het van de freelance softwareontwikkelaars en netwerk- en security-specialisten. Maar er zijn evengoed freelance boekhouders, socialmediamanagers, marketingspecialisten en vertalers. Al die beroepen kun je trouwens ook perfect in ‘bijberoep’ uitoefenen, met andere woorden: naast een vaste betrekking waar je al minstens halftijds werkt. Op die manier kun je dus van het freelancebestaan proeven, terwijl je ook nog de zekerheid van je vaste job achter de hand houdt. Ook als je zelfstandige in bijberoep wilt worden, ga je best langs bij een ondernemingsloket. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat je in dat geval kunt genieten van verminderde sociale lasten of zelfs vrijstelling daarvan. Laat je dus goed informeren door specialisten.
4. Gezocht: een klant
Elke freelancer moet ook een klein beetje marketeer zijn en zichzelf goed kunnen verkopen. Tegenwoordig zijn er natuurlijk ook een heleboel digitale kanalen waarop je reclame kunt maken. Een eigen website is natuurlijk het olympisch minimum, maar veel freelancers maken ook graag gebruik van sociale media als LinkedIn, Facebook en Instagram om klanten te lokken en een idee te geven van hun kunnen. Wat ook steile opgang maakt, zijn de marketplaces waar freelancers en opdrachtgevers elkaar kunnen ontmoeten. Bekende namen zijn hier Jellow, Freelancer.be, Freelancenetwork en Malt.
Om af te sluiten nog een vraag waar veel freelancers mee worstelen: hoeveel moet je aanrekenen voor je diensten? Dat is helaas een vraag waar geen eenduidig antwoord op bestaat. Veel zal afhangen van je ervaring, welk soort werk je doet, hoe groot de vraag is naar je diensten en natuurlijk je persoonlijke wensen. Weet in elk geval dat ongeveer de helft van wat je factureert op zal gaan aan belastingen en bijdragen. Dat is iets wat beginnende freelancers wel eens uit het oog durven verliezen. Wil je dus een netto maandloon van 1500 euro? Dan zal je per maand minstens 3000 euro moeten factureren aan je klanten.